NOTA LITERARIU -1

                               LORON POEZIA MUNDIÁL

“Ha’u fiar katak mundu ne’e furak,
no poezia sai hanesan mós paun,
bodik ba ema hotu”
Roque Dalton, poeta El Salvadór

Ohin, loron 21, fulan-Marsu, nu’udar Loron Poezia Mundiál nian. Ha’u-nia belun poeta, Celso Oliveira ne’ebé oras ne’e hela iha Inglaterra maka fó-hanoin hikas mai ha’u kona-ba loron mundiál poezia nian ida-ne’e liuhosi ami-nia dada-lia ne’ebé hala’o iha ‘chatting facebook’ ohin dadeer, oras Timor-Leste.

Ha’u hahú hatene kona-ba Loron Poezia Mundiál nian iha tinan hirak liubá bainhira ha’u sei serbisu iha Misaun Manutensaun Dame ONU nian iha Timor-Leste. Iha momentu ne’ebá kedas ha’u hahú fó importansia ba loron ne’e. Maibé, hafoin tiha ida-ne’e, iha tinan sira tuirmai, ha’u haluha lakon loos kona-ba Loron Poezia Mundiál, inklui mós ba iha tinan ida-ne’e, ne’ebé hanesan ha’u hatete iha leten.

Ohin dadeer molok ba han loro-manas nian iha ha’u-nia uma iha Fatuhada, ha’u buka atu halo fali peskiza oan ruma iha internet kona-ba Loron Poezia Mundiál. Hosi peskiza ne’e ha’u hetan informasaun katak UNESCO—Organizasaun Kultura, Siénsia, no Edukasaun Nasoins Unidas nian, maka determina data 21 Marsu hanesan Loron Poezia Mundiál liuhosi ninia Konferénsia ba dala XXX iha tinan 1999.  Objetivu hosi  Loron Poezia Mundiál ne’e maka atu promove leitura, hakerek, publikasaun no hanorin kona-ba poezia iha mundu tomak, no hanesan saida maka UNESCO nia konferénsia ne’e deklara katak “atu fó rekoñesimentu fresku no kbiit ba movimentu poezia internasionál, rejionál no nasionál sira”.

Tanba ohin ha’u la halo buat ida-ne’ebé signifikante atu selebra  Loron Poezia Mundiál ne’e hamutuk ho maluk sira seluk, ha’u buka hakerek netik nota badak oan ne’e hanesan jestu selebrasaun nian ba loron ne’e, no fahe hanoin oan-ne’e ho maluk sira.

Ha’u hein katak ba tinan oin no mós tinan sira tuirmai (karik ha’u sei hetan lisensa atu dada iis iha mundu rai klaran), ha’u sei bele buka atu hanoin beibeik kona-ba Loron Poezia Mundiál, no buka atu hala’o asaun oan ruma ne’ebé iha relasaun ho poezia hamutuk ho maluk sira seluk ne’ebé sai nu’udar amante ba poezia.

Iha Dili, fatin furak ida ba ita atu selebra Loron Poezia Mundiál ne’e maka Sentru Kultural Xanana. Husu boot iha tinan oin, asaun ruma ne’ebé iha relasaun ho poezia bele hala’o iha ne’ebá.

Molok atu taka nota oan ne’e, permiti ha’u atu sita saida maka poetiza Portugeza, Sophia Mello Breynner Andersen hatete kona-ba poezia:

Poetry is my understanding of the universe, my way of relating to things, my participation in reality, my encounter with voices and images.”
***
Dili, Ai-Tarak Laran, 21 Marsu 2014

JE/ABS/KM